Chinezen in Afrika
De Chinezen in Afrika, het klinkt als een horror term. Die malle autisten die in onze achtertuin komen spelen en dan eens andere spelletjes gaan doen dan we gewend waren. Eerst de bal afpakken en dan de regels van het spel veranderen. Om de Chinezen te begrijpen ben ik te raden gegaan bij een 70-jarige vriend van mij hier in Nairobi. Hij is een Chinees en hij woont al 40 jaar in Afrika. Ik vroeg hem, wat doen de Chinezen in Afrika? En hij zei: onomwonden, geld verdienen. We willen alleen maar geld verdienen. Maar China wil toch veel meer? Wil toch invloed, macht, respectieve positie? Inderdaad, maar dat is noodzakelijk om geld te verdienen.
Vergeet niet, zei hij, dat wij erg lange termijn denken. 50 tot 100 jaar is niets. En we denken nog veel verder. En Afrikanen, die denken extreem korte termijn. De volgende verkiezingen hoog uit. Wij planten nu om over 100 jaar te oogsten en de Kenianen maken daar nu goede sier mee. Maar straks moeten ze terugbetalen. Klonk grimmig.
Ik reed door Nairobi afgelopen zondag. De Kenianen zaten in de kerk en de straten waren leeg. En met deze column in mijn achterhoofd keek ik rond. Hier een Chinese bank. Daar een Zuid-Afrikaanse bank met Chinezen in de boord. Een eentje verderop stonden Chinese grote gele machines geparkeerd om een rijstrook aan de weg toe te voegen. Daarnaast stonden, ook op zondag, 15 Kenianen en een Chinees met een grijs pakje en een rieten hoed, de opzichter. Langs de weg billboards met Chinese artikelen die niet als zodanig gemarket worden.
En in de winkels heel veel Chinees plastic. Ik ging lunchen in Chinatown. Dumplings in een on-ogenlijk restaurant. Denk glimmende houten tafels, thea-licht, plastic bloemen. Met alleen maar Chinezen. Ouderen in de keuken hakten pak choi en kinderen zaten achter een schermpje. Het was 100% China. Aan de vrouw in de bediening vroeg ik wie deze mensen waren en samen liepen we langs de tafeltjes.
Ik stelde de vraag in het Engels en zij vertaalde die. Een groepje van een casino met waarschijnlijk alleen maar Chinese gokkers. Een kok in een hotel. De supervisor van een bouwproject, Hydropower, en hij supervised 1500 Kenianen en 80 Chinezen. Een lerares op een Chinese kleuterschool, 200 Keniaans kindjes, 60 Chineesjes en 45 van andere nationaliteiten. Er was een vrouw die niets wilde zeggen met een afwerend handgebaar en de man aan de tafel keek niet op en smakte door. Een echtpaar vertelde dat ze in het noorden van Kenia een boerderij managen van ongeveer 80 hectare en die 100% van de oogst exporteert naar China. De laatste in de hoek was een jonge man, geinige bril, smartphone, slippers, die vertelde in de handel te zitten.
Import van Chinese spullen voor Chinese consumenten in Afrika. Op mijn vraag of hij ook aan Kenianen verkocht, zei hij dat het lastig is om een relatie op te bouwen met kopers. Korte termijn versus lange termijn, bevroedde ik. Duidelijk werd wel dat de Chinees niet bestaat. Misschien is het geen doorsnee van de Chinese samenleving hier. Weinig ouderen, weinig kinderen en veel mensen in de hardwerkende leeftijdsgroep, maar wel alle lagen van de bevolking waren vertegenwoordigd. Hoogopgeleide bankier, security personeel voor bouwprojecten, leraren, ondernemers, handelaren. Of ze het hier leuk vinden is niet van belang.
Ze zijn geld aan het verdienen, misschien voor zichzelf, misschien voor het land. Soms is het een eigen keuze om hier te zijn, soms is het opgelegd. Ik zou eigenlijk veel vaker naar dit deel van de stad moeten. Even met vakantie in China op een druilerige zondag. En het dim sum was voortreffelijk!
Auteur: Alexander Valeton
Meer over dit onderwerp? Beluister aflevering 78: China in Afrika.