Droogtearmoede

Geen vis, geen werk, geen geld. Dat zegt de 48-jarige Roos Damiano tegen mij... Als ik met haar sta te praten langs meer Chua in Malawi. Het meer was het jaar daarvoor nog bijna helemaal opgedroogd. Mensen zochten in de modderpoeltjes naar vis. Moeders gaven hun kinderen uit wanhoop gras te eten, vertelt ze. Want de droogte raakte niet alleen de visvangst, maar ook de moestuinen. Nu kijken we samen uit over een meer met een klein laagje water.

De vissers zijn s'nachts wezen vissen en zitten op deze ochtend hun netten te repareren. Even verderop ligt Rose haar visrokerij die zij met een aantal vrouwen heeft opgezet. Veel droogrekken zijn leeg helaas. Een twintigtal vrouwen van de visrokerij staan erbij te kijken. Maar Roos geeft niet op. Ze is een matriarch, een feminist puur sang als je het mij vraagt, ook al zal zij zichzelf niet zo zien. Ze begon de rokerij namelijk als een soort sociale onderneming. Het idee is dat de vrouwen elkaar helpen, als iemand ziek is bijvoorbeeld, en daardoor minder afhankelijk zijn van de visvangst.

Maar vooral minder afhankelijk zijn van de vissermannen, die seks willen in ruil voor vis. Want ja, hoe schaarser de vis, hoe kwetsbaarder de vrouw. Wil je als eerste toegang tot de vis, dan moet je s'avonds komen opdraven bij het plaatselijke motel. De vissermannen zien het als een wederzijdse gunst, maar dat wordt door de vrouwen over het algemeen niet zo ervaren. Het is pure overleving. Rose wil liever helemaal loskomen van het meer en de vis, want het klimaat is aan het veranderen en het wordt steeds onvoorspelbaarder. Of het is knijterdroog, of er zijn overstromingen. Maar, zegt ze, wat moeten we doen? Dat weet ik ook niet.

Maar laat ik dit zeggen. De klimaatcrisis is niet genderneutraal. Vrouwen betalen de grootste prijs. Het klopt, een droogte of een overstroming kijkt niet naar wie het raakt. Maar vrouwen in veel regio's zijn degene die zorgen voor het voedsel, water en brandstof. Drie bronnen die enorm klimaatgevoelig zijn. En hoe schaarser het voedsel, hoe benarder de situatie voor deze vrouwen. En dan hebben we het nog niet eens over de 80% van de mensen die onheemd raken door klimaatverandering, want dat zijn namelijk vrouwen.

Dat extreme hitte het aantal doodgeboorten doet toenemen en meisjes, in ik zal het maar droogtearmoede noemen, als eerste school moeten verlaten. Het is een neerwaartse spiraal. Wat ik wel weet is dat deze vrouwen gehoord moeten worden. Want ik zeg het nog een keer, de klimaatcrisis is niet genderneutraal. Als deze vrouwen onzichtbaar blijven, dan wordt er in een crisis situatie ook niet aan hun behoefte gedacht. Daarom mogen we blij zijn met vrouwelijke klimaatactivisten zoals de Keniaanse Serene Malik. Die aan de bel blijft trekken. Elke keer weer.

En weer. En weer. Waarom Accepteren we het dat bijvoorbeeld zoveel Afrikaanse vrouwen kilometers moeten lopen om water te halen zegt zij in een interview? En steeds verder vanwege de droogte. Die geliezerikens zijn niet normaal zegt Serine tegen mij. We moeten dit niet accepteren. Ook hier is weer sprake van seks voor vispraktijken, maar dan seks voor water. Serine maakt zich boos. Zo boos.

We leven toch in de 21e eeuw? Er ontglipt haar een krachtterm. Ja, Serine, je hebt gelijk. Ik ben ook boos. En we hebben meer boze vrouwen nodig. Laat het ongemak er maar zijn. Want weet je wat pas echt tragisch ongemakkelijk is? Jonge vrouwen die zichzelf moeten verkopen om water te kunnen drinken. Hoe durf je?

Auteur: Annegina Randewijk

Meer over dit onderwerp? Beluister aflevering 69 over vrouwen tegen klimaatverandering.